Οταν χαλάει μια φιλία

Ως φίλος τόσο της Τουρκίας όσο και του Ισραήλ, παρακολούθησα με αγωνία την ολέθρια σύγκρουση μεταξύ κομάντος του ισραηλινού ναυτικού και ακτιβιστών ενός «ανθρωπιστικού» στολίσκου, που προσπαθούσαν να σπάσουν τον ισραηλινό αποκλεισμό της Γάζας. Προσωπικά, νομίζω ότι το Ισραήλ και η Τουρκία έχουν ξεπεράσει τα όρια και είναι δουλειά της Αμερικής να τις βοηθήσει να επανέλθουν.

Είχα πάντα μια συμπάθεια για την Τουρκία. Κάποτε έφθασα μέχρι του σημείου να δηλώσω ότι αν η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν δεχθεί την Τουρκία, θα έπρεπε να την κάνουμε μέλος του NAFTA. Γιατί; Επειδή θεωρώ ότι έχει πράγματι μεγάλη σημασία, να λειτουργεί η Τουρκία ως γέφυρα μεταξύ της ιουδαιο-χριστιανικής Δύσης και της αραβο-μουσουλμανικής Ανατολής. Ο ρόλος της Τουρκίας στην εξισορρόπηση και την ερμηνεία Ανατολής και Δύσης είναι ένα από τα κρίσιμα στοιχεία, που συμβάλλουν στη διατήρηση της σταθερότητας στον κόσμο.

Ετυχε επίσης να βρίσκομαι στην Κωνσταντινούπολη, όταν ξανάνοιξε μια από τις συναγωγές, που χτυπήθηκαν με βόμβες, τον Νοέμβριο του 2003. Δύο πράγματα με εντυπωσίασαν: πρώτον, η αγαστή συνύπαρξη του κορυφαίου ραββίνου με τον μουσουλμάνο ομόλογό του και τον δήμαρχο της πόλης. Δεύτερον, η συνάντηση -για πρώτη φορά- του ισλαμιστή πρωθυπουργού Ερντογάν με τον κορυφαίο ραββίνο στο γραφείο του. Εκτοτε έβλεπα την Τουρκία να παίζει σημαντικό ρόλο στην προσέγγιση του Ισραήλ με τη Συρία και να ψηφίζει υπέρ της ένταξης του Ισραήλ στον ΟΟΣΑ μόλις πριν από ένα μήνα.

Ως εκ τούτου, είναι οδυνηρό να ακούς τον ίδιο πρωθυπουργό Ερντογάν να επιτίθεται με σφοδρότητα εναντίον του Ισραήλ για τη συμπεριφορά του εναντίον των Παλαιστινίων της Γάζας. Ορισμένοι θεωρούν ότι η Τουρκία προσπαθεί να γίνει αρεστή στον αραβικό κόσμο, αφότου απορρίφθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Δεν έχω πρόβλημα με την Τουρκία ή τις ανθρωπιστικές οργανώσεις που επικρίνουν ανοιχτά το Ισραήλ. Αλλά έχω μεγάλο πρόβλημα, όταν οι άνθρωποι οργίζονται τόσο πολύ με τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, αλλά μένουν ατάραχοι στην εμπλοκή της Συρίας στη δολοφονία του πρωθυπουργού του Λιβάνου, στη δολοφονία πολιτών από το ιρανικό καθεστώς, στη δολοφονία Αχμάντι μουσουλμάνων σε τεμένη του Πακιστάν ή την καταστροφή των κατασκηνώσεων του ΟΗΕ στη Γάζα, από τη Χαμάς.

Η Τουρκία έχει ένα μοναδικό ρόλο να παίξει στη σύνδεση Ανατολής - Δύσης. Αν κλίνει υπερβολικά προς την Ανατολή, μπορεί να γίνει δημοφιλέστερη στους αραβικούς δρόμους, αλλά θα απολέσει μεγάλο μέρος του στρατηγικού της βάρους. Οσον αφορά το Ισραήλ, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτός ο στολίσκος ήταν παγίδα. Οι μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ δεν μπόρεσαν να εκτιμήσουν επακριβώς, ποιοι ήταν οι επιβάτες και η ισραηλινή ηγεσία δεν σκέφθηκε πως θα μπορούσε να αποφύγει μια βίαιη αντιπαράθεση.

Ενας από τους πιο παλιούς Ισραηλινούς φίλους μου, ο καθηγητής Βίκτορ Φρίντμαν (καμία σχέση), μού έγραψε: «Είναι καιρός ν’ αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε το μυαλό μας. Αν χρησιμοποιούσαμε έστω και ελάχιστη ποσότητα φαιάς ουσίας και πόρων από όσα καταθέτουμε για “άμυνα”, προκειμένου να βρούμε έναν τρόπο συμβίωσης με τους Παλαιστινίους, θα είχαμε λύσει προ πολλού το πρόβλημα. Η κατάσταση δεν θα μπορούσε να είναι ευνοϊκότερη - οι Αραβες είναι τρομοκρατημένοι με τους Ιρανούς, το σαουδαραβικό ειρηνευτικό σχέδιο είναι ακόμη στο τραπέζι και οι Παλαιστίνιοι αρχίζουν να ενεργούν λογικά. Αλλά δεν διαθέτουμε την ηγεσία, που θα μας βοηθήσει να κάνουμε την πραγματική αλλαγή».