Χρησιμότητα και αναγκαιότητα

Η αλήθεια είναι ότι για τις διωκτικές αρχές θα ήταν πολύ χρήσιμο να μπορούν να μπαίνουν στα σπίτια με την παραμικρή υποψία και να ελέγχουν τους πολίτες για πιθανές παραβατικές πράξεις. Η νομοθεσία, όμως, όπως διαμορφώθηκε στη Δύση τα τελευταία τετρακόσια χρόνια, το επιτρέπει μόνο κατόπιν εντάλματος· όταν δηλαδή οι αστυνομικές αρχές πείσουν τους δικαστές ότι η παραβίαση των δικαιωμάτων ενός πολίτη δεν είναι απλώς χρήσιμη γι’ αυτούς, αλλά είναι αναγκαία για τη διαλεύκανση ενός εγκλήματος.

Υπό την έννοια αυτή η θέση του προέδρου της «Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων» κ. Χρ. Γεραρή, ο οποίος ζήτησε να λαμβάνονται πραγματικά αναγκαία μέτρα για τη δημόσια ασφάλεια και όχι απλώς χρήσιμα, βρίσκεται στη μεγάλη φιλελεύθερη παράδοση της Δύσης. Αυτή ξεκινά από το κοινωνικό συμβόλαιο, που θέλει τους πολίτες να παραχωρούν μέρος της ελευθερίας τους έναντι της ασφάλειας που τους παρέχει το κράτος, αλλά παραχωρούν τόση ελευθερία, όσο είναι αναγκαία για να υπάρχει ασφάλεια. Δεν κάνει εκπτώσεις χρησιμότητας, διότι ένα ολοκληρωτικό καθεστώς είναι απόλυτα χρήσιμο για να ελαχιστοποιηθούν οι παραβατικές συμπεριφορές. Μόνο που η λογική και η εμπειρία έδειξαν ότι τα ολοκληρωτικά καθεστώτα μακροπρόθεσμα δεν είναι απλώς άσχημα, είναι και άχρηστα. Οι δυτικές κοινωνίες, που πρόταξαν την «αναγκαιότητα» στη λήψη μέτρων, τα πήγαν καλά. Ή έστω καλύτερα απ’ εκείνες που πρόταξαν τη «χρησιμότητα» του περιορισμού των ατομικών δικαιωμάτων.

Υπό την έννοια αυτή, η «ονομαστικοποίηση» των κινητών τηλεφώνων μπορεί να είναι χρήσιμη για την ΕΛΑΣ. Πώς αλλιώς μπορεί να προλάβει το σύνθετο έργο της πάταξης της εγκληματικότητας με ταυτόχρονο σεβασμό των δικαιωμάτων, όταν το 20% των αστυνομικών ασχολούνται με τη φύλαξη των «επωνύμων»; Ετσι ξεκινούν οι εκπτώσεις στην «αναγκαιότητα»· η αποτυχία της Πολιτείας να κρατήσει τους φυλακισμένους στη φυλακή οδηγεί σε καθολική έκπτωση δικαιωμάτων. Εχουμε ένα υπουργείο Δικαιοσύνης που δεν μπόρεσε να εφαρμόσει την απαγόρευση της χρήσης κινητών τηλεφώνων στις φυλακές και βάζει δέκα εκατομμύρια πολίτες σε γραφειοκρατικές διαδικασίες, φαλκιδεύοντας το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή. Οπότε αν συνεχιστούν με αυτό το ρυθμό οι αποτυχίες της ΕΛΑΣ, μπορεί να εμφανιστεί ως χρήσιμη και η κατάργηση των ενταλμάτων.