Ποια θα είναι, τελικά, η τύχη του Αχελώου;

Ο ρους του ποταμού μειώνεται, ενώ το έργο της εκτροπής του βρίσκεται πλέον ένα βήμα πριν από την ολοκλήρωση

Ο ρους του Αχελώου έχει τις τελευταίες δύο δεκαετίες μειωθεί κατά 11,6% και η πορεία μείωσής του θα συνεχιστεί. Το νέο αυτό δεδομένο προκύπτει από τις μετρήσεις του ΕΛΚΕΘΕ, που παρουσιάστηκαν πρόσφατα στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής. Πρόκειται για ένα ακόμα στοιχείο που συνηγορεί ενάντια στην φαραωνικής έμπνευσης εκτροπή του ποταμού, ένα έργο που εξαγγέλλεται σαράντα χρόνια, αλλά βρίσκεται πλέον ένα βήμα πριν από την ολοκλήρωσή του.

Τα νέα στοιχεία για τη μείωση του ρου του Αχελώου φυσικά και δεν αναφέρθηκαν από τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κ. Γ. Σουφλιά κατά την επίσκεψή του την προηγούμενη εβδομάδα στη Θεσσαλία, τη δεύτερη σε διάστημα ενός μήνα. Συνδέοντας τα έργα ανασύστασης της λίμνης Κάρλας και κατασκευής του φράγματος Γυρτώνης στον Πηνειό με την εκτροπή του Αχελώου, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ υποστήριξε για ακόμα μια φορά την αναγκαιότητα του μεγαλόπνοου αυτού έργου στα τοπικά ΜΜΕ (που κατά κανόνα τον «στριμώχνουν» με ερωτήσεις όπως «πόσο περήφανος νιώθετε που θα φέρετε εσείς το νερό στο Θεσσαλία;»). Η συνεχής μείωση του ρου του ποταμού δεν ταιριάζει με την εικόνα που έχουν επιμελώς χτίσει οι τελευταίες κυβερνήσεις για την εκτροπή: το έργο που θα εξασφαλίσει την ευημερία στο θεσσαλικό κάμπο, που θα μετατρέψει τη Θεσσαλία σε έναν παράδεισο επί γης.

Ιδια τακτική

Την ίδια τακτική ακολουθούν τα τελευταία σαράντα χρόνια όσοι πολιτικοί εξαγγέλλουν επί θεσσαλικού εδάφους την εκτροπή, σε γιορτές, επετείους και φυσικά σε προεκλογικές περιόδους όπως η σημερινή. Και όσο το νερό εξαντλείται, το μένος των πολιτικών και των τοπικών παραγόντων (νομαρχών, δημάρχων ή αγροτοπατέρων) αυξάνει, όχι ενάντια σε όσους επί δεκαετίες κατασπαταλούν ανεύθυνα τους υδατικούς πόρους της Θεσσαλίας, αλλά ενάντια σε όσους αντιτίθενται στην εκτροπή: οι υστερικοί οικολόγοι, ή οι αποκλεισμένοι στην πόλη τους Αθηναίοι, που καταναλώνουν μεν τα προϊόντα του κάμπου, αλλά αγνοούν τις ανάγκες της ελληνικής περιφέρειας (το ότι οι Αθηναίοι, όπως και οι υπόλοιποι Ελληνες πολίτες πληρώνουν για δεκαετίες τώρα την εκτροπή δείχνει αμελητέα λεπτομέρεια).

Η μόνη διαφορά σε σχέση με την πολιτική τακτική των προηγούμενων δεκαετιών είναι ότι τα τελευταία χρόνια η εκτροπή έγινε «μερική» και βαφτίστηκε περιβαλλοντικό έργο, προτάσσοντας αυτή τη φορά όχι τις αρδευτικές ανάγκες του κάμπου, αλλά τη σωτηρία του Πηνειού και την υδροδότηση των θεσσαλικών πόλεων.

Ακόμα όμως και εάν δεν πρόκειται περί τεχνάσματος, ώστε να κατευναστούν οι αντιδράσεις, αλλά για πραγματική αλλαγή στο σχεδιασμό του έργου, η πραγματικότητα παραμένει μία: κανένας πολιτικός και κανένας τοπικός άρχων δεν είχε την ευθύτητα (ή τα πολιτικά κότσια) ώστε να φέρει τους υπεύθυνους για τη σημερινή κατάσταση στον κάμπο προ των ευθυνών τους.

Ευνοϊκή συγκυρία

Προχωρώντας ένα βήμα πιο μακριά, ο κ. Σουφλιάς στην επίσκεψή του στο φράγμα της Συκιάς δεν δίστασε να υποστηρίξει το αντίθετο: ότι για τη σημερινή κατάσταση ευθύνεται κατά 80% η μείωση των βροχοπτώσεων και μόλις κατά 20% η υπερεκμετάλλευση υπογείων και επιγείων αποθεμάτων νερού.

Ευνοήθηκε και από τη συγκυρία: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που είχε δείξει ιδιαίτερο ζήλο στη διερεύνηση της υπόθεσης, ανέκρουσε πρύμναν και χαμήλωσε τους τόνους. Και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις «πιάστηκαν στον ύπνο», αφού κανείς δεν περίμενε ότι σε καιρό οικονομικής κρίσης η κυβέρνηση θα επέλεγε να διαθέσει 300 εκατ. ευρώ για να ολοκληρώσει τα έργα της εκτροπής. Θα είναι ανταποδοτική η εκτροπή του Αχελώου; Σε πρώτο επίπεδο, η ΔΕΗ δεν δείχνει να συμμερίζεται τη σπουδή του ΥΠΕΧΩΔΕ για να δημιουργήσει εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής στα νέα φράγματα.

Επιπλέον, δεν υπάρχει ουσιαστικός σχεδιασμός για την τύχη του νερού, όταν φθάσει στη Θεσσαλία (εδώ έρχεται η νέα επίσκεψη του υπουργού στην Κάρλα και τη Γυρτώνη, να πείσει περί του αντιθέτου). Και τέλος, οι Θεσσαλοί αγρότες μόλις τα τελευταία χρόνια -και σε περιορισμένη ακόμα κλίμακα- ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν διαφορετικές, λιγότερο σπάταλες μεθόδους άρδευσης.

Ζήτημα ιδιοκτησίας

Την ίδια στιγμή, ο ρους του Αχελώου μειώνεται, όπως ο ρους όλων των ποταμών της χώρας. Λαμβάνοντας υπόψη την κλιματική αλλαγή, επισημαίνουν οι επιστήμονες, οι επιφανειακές απορροές θα συνεχίσουν να μειώνονται.

Ποια θα είναι τελικά η τύχη του Αχελώου; Στην επιχειρηματολογία των υπέρμαχων της εκτροπής αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι αν θα καταστραφεί ένα σημαντικό οικοσύστημα, αλλά να αποδειχθεί ότι το νερό που θα αντληθεί δεν θα προέρχεται από την Αιτωλοακαρνανία, αλλά από τα ορεινά των Τρικάλων. Πρόκειται δηλαδή καθαρά για ζήτημα ιδιοκτησίας.